Czy piorunochron jest obowiązkowy? Sprawdź, jak się zabezpieczyć na wypadek burzy

Przeciętna błyskawica może cechować się natężeniem prądu na poziomie 10-20 tys. amperów, a powietrze wokół niej osiągać do 30 tys. stopni Celsjusza – jak podaje Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. To z kolei przekłada się na moc rzędu od 500 MJ do 1 GJ. Co się dzieje, gdy uderza w dom bez sprawnej instalacji odgromowej?

Skutki takiego zdarzenia trudno przewidzieć, bo wiele zależy tu od stanu technicznego i wymiarów budynku, a także innych aspektów. Można jednak spodziewać się, że zakres okaże się znaczący i obejmie m.in.:

• poważne naruszenie konstrukcji budynku (m.in. pęknięcie ścian, stropów i dachów),
• spalenie instalacji elektrycznej i podpiętych do niej urządzeń na skutek przepięcia,
• pożar rozprzestrzeniający się błyskawicznie po dużej powierzchni użytkowej, zwłaszcza w kontakcie z materiałami łatwopalnymi.

Jak działa tradycyjna instalacja odgromowa? Ta stworzona zgodnie z najnowszymi normami bezpieczeństwa składa się z kilku elementów:

• zwód – metalowy element budynku, który jest umieszczony wysoko (np. na dachu albo kominie) i ma za zadanie ściągać na siebie wyładowania elektryczne,
• przewód odprowadzający – łączy zwód z uziomem. Jego rola polega na odprowadzaniu wychwyconego wyładowania elektrycznego do gruntu,
• uziom – znajduje się w gruncie i służy do rozpraszania ładunku elektrycznego w taki sposób, by nie zagrażał budynkowi. Naturalnym uziomem są chociażby metalowe rurociągi wodne czy zbrojenie fundamentów, a sztucznym metalowe krate, płytki i pręty wbite w ziemię,
• zacisk probierczy – kontrolują rezystancję uziemienia i ciągłość galwaniczną instalacji odgromowej.

Montując piorunochron na dom, możesz zapewnić mu skuteczną ochroną od skutków wyładowań atmosferycznych. Jeśli w dom uderzy piorun, przewody odprowadzające zadbają o jego odprowadzenie do ziemi, po której rozejdzie się bez żadnych szkód dla budynku. O ile system działa sprawnie i nie jest uszkodzony, nie masz zatem powodów do obaw.

Polskie prawo nie nakłada obowiązku instalacji piorunochronu na właścicieli domów jednorodzinnych. Jest to wymagane dla budynków wyszczególnionych w normie PN-EN 62305 oraz w Obwieszczeniu Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Z dokumentów tych wynika, że trzeba to zrobić, jeśli:

• jest to budynek użyteczności publicznej,
• wysokość budynku przekracza 15 m, a jego powierzchnia 500 m²,
• w budynku są przechowywane materiały łatwopalne,
• budynek spełnia ważną funkcję historyczną lub kulturową.

Niezależnie od tego, czy piorunochron jest obowiązkowy, czy nie, spełnia ważną funkcję w ochronie od skutków wyładowań atmosferycznych. W związku z tym zaleca się to rozważyć także w przypadkach nieobjętych przepisami prawa. W podjęciu ostatecznej decyzji może pomóc obliczenie wskaźnika zagrożenia piorunowego – najlepiej z pomocą specjalisty, który wskaże Ci optymalny sposób zabezpieczenia budynku. Pod uwagę bierze się wtedy m.in. następujące aspekty:

• materiał wykonania budynków,
• ich usytuowanie,
• ich wielkość i wysokość,
• rodzaj konstrukcji,
• ukształtowanie terenu,
• ulokowanie względem sąsiednich zabudowań,
• zwiększone ryzyko uderzenia pioruna ze względu na częstotliwość występowania burz na danym terenie.

Jeśli szacunki wskażą na podwyższony wskaźnik zagrożenia piorunowego (5 * 10⁻⁵ ≤ W ≤ 10⁻⁴) montaż instalacji odgromowej jest zalecany. Gdy okaże się wysoki (W > 10⁻⁴) jest to obowiązkowe nawet jeśli budynek nie spełnia bezpośrednio wymogów z Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Wiele wątpliwości budzi kwestia montażu odnawialnych źródeł energii na dachu. Wbrew obiegowej opinii, nie jest to warunek przesądzający o obowiązku posiadania instalacji piorunochronnej. Mimo to warto to przemyśleć, chociażby z myślą o zabezpieczeniu kosztownej inwestycji w fotowoltaikę od szkód powstałych na skutek wyładowań atmosferycznych.

Na pierwszy rzut oka trudno stwierdzić, czy instalacja odgromowa jest w pełni sprawna. Na jej awarię mogą wskazywać co najwyżej widoczne ślady korozji, których i tak nie zobaczysz z daleka, lecz dopiero po bliższym przyjrzeniu się.

Jeśli chcesz mieć pewność, że działa bez zarzutu, regularnie zlecaj jej przegląd wykwalifikowanemu specjaliście, czyli elektrykowi ze świadectwem SEP w zakresie eksploatacji (E) lub dozoru (D). Trzeba to robić co 5 lat – w świetle przepisów. Dom jednorodzinny może jednak przechodzić taki e badanie techniczne częściej, jeśli tylko wyrazisz taką chęć. W ten sposób upewnisz się, że instalacja odgromowa spełnia swoją funkcję.

Sprawnie działająca i odpowiednio zaprojektowana instalacja odgromowa może zapewnić Ci poczucie bezpieczeństwa w kontekście potencjalnego uderzenia pioruna. Pomocne okaże się także wyrobienie sobie odpowiednich nawyków podczas burzy.

1. Starannie zamknij drzwi i okna przed burzą.
2. Odłącz od zasilania te urządzenia elektryczne, które nie muszą być do niego na stałe podpięte.
3. Zamontuj ograniczniki przepięć w tablicy rozdzielczej.
4. Nie podpinaj sprzętów bezpośrednio do gniazdek, lecz do listew antyprzepięciowych.
5. Nie stój przy oknie w czasie burzy – chociażby z obawy o to, co się stanie, gdy jakaś gałąź stłucze szybę.

Choć to wyładowania atmosferyczne budzą najwięcej obaw, warto mieć świadomość tego, że gwałtowna burza niesie za sobą znacznie więcej potencjalnych zagrożeń. Jeśli towarzyszy jej mocny wiatr, możesz spodziewać się powyrywanych drzew czy tego, że drobne akcesoria ogrodowe zostaną porwane z posesji. Po gradobiciu szkody zauważysz nie tylko na samochodzie zaparkowanym „pod chmurką”, ale też pod postacią wzgłębień w pokryciu dachowym czy stłuczonych szyb. Intensywne opady deszczu mogą natomiast doprowadzić do powodzi natychmiastowej i lokalnych podtopień.

W przypadku budynków położonych w obszarze zwiększonego ryzyka wystąpienia burzy w cenie są rozwiązania pozwalające na błyskawiczne zabezpieczenie domu i posesji, gdy na niebie zaczną zbierać się ciemne chmury. W takiej sytuacji warto postawić przede wszystkim na:

• kilka worków z piaskiem – trzymaj je w garażu lub piwnicy, aby w razie potrzeby mieć je pod ręką do szybkiego zabezpieczenia okien i uniknąć zalania piwnicy,
• rolety zewnętrzne – zasłonięcie nimi okien ochroni je przed gradem,
• wyposażenie i meble ogrodowe z kotwami – jeśli będzie połączone z gruntem, nie zostanie uniesione przez wiatr. Ułatwi Ci to zabezpieczanie posesji przed burzą. O ile schowanie do garażu kilku krzeseł nie sprawi Ci trudności, o tyle przenoszenie ciężkiego, drewnianego stołu za każdym razem może okazać się bardziej uciążliwe.

Posiadanie instalacji odgromowej to ważny krok w kierunku zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa podczas burzy.

Przy czym, oprócz instalacji ważne jest posiadanie ubezpieczenia, które zapewni ochronę od skutków szkód wynikających nie tylko z uderzenia pioruna. W LINK4 dostępne jest ubezpieczenie mienia od pożaru i innych zdarzeń losowych. Mając je możesz liczyć na odszkodowanie, jeśli w okresie ochrony ubezpieczeniowej przytrafi Ci się szkoda wskutek konkretnych zdarzeń wymienionych w umowie. Zaliczają się od nich m.in. pożar, uderzenie pioruna, przepięcie, silny wiatr, grad, deszcz czy upadek drzew i masztów.

Pamiętaj, że ochroną ubezpieczeniową może być objęty tylko taki budynek, który został zbudowany zgodnie z obowiązującymi przepisami. To oznacza, że jeśli prawo nakłada na Ciebie obowiązek montażu instalacji odgromowej, musisz to zrobić. Co więcej, system ten powinien przechodzić regularne przeglądy techniczne a pisemne potwierdzenie tego należy przechowywać aż do kolejnego badania.

Co się stanie, jeśli szkoda dotknie właśnie instalacji odgromowej, np. przewodów odprowadzających? W LINK4 instalacja odgromowa zalicza się do elementów domu jednorodzinnego. O ile do szkody doszło na skutek zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową, otrzymasz odszkodowanie.

Na wypłatę odszkodowania możesz liczyć również wtedy, gdy uderzenie pioruna doprowadzi do przepięcia w ruchomościach domowych (sprzęcie RTV, AGD lub PC). W tym przypadku musisz jednak pamiętać o limicie kwotowym do 50 tys. zł, jeśli ubezpieczyłeś mienie od wszelkiego ryzyka. Jeżeli ubezpieczasz mienie od zdarzeń losowych, aby ochroną objęte było przepięcie - należy rozszerzyć zakres ubezpieczenia o to właśnie ryzyko.

Instalacja odgromowa jest obowiązkowa tylko w określonych przypadkach wskazanych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z obecnym stanem prawnym większość domów jednorodzinnych w Polsce nie wymaga takiego zabezpieczenia. Budynek należy wyposażyć w instalację piorunochronną m.in. wtedy, gdy jest ponadprzeciętnie duży i wysoki lub wykonany z drewna czy innych materiałów łatwopalnych. W większości przypadków decyzja zależy jednak od indywidualnej interpretacji właściciela domu jednorodzinnego.

Nawet instalacja odgromowa nie jest w stanie zagwarantować Ci ze stuprocentową pewnością przed działaniem prądu piorunowego. Jeśli okaże się niewłaściwie zaprojektowana albo uszkodzona, i tak może dojść do uszkodzenia obiektu budowlanego oraz wysokich szkód rzeczowych. Możesz jednak zapewnić sobie ochronę od finansowych skutków szkód wynikających z uderzenia pioruna.

W tym celu kup ubezpieczenie nieruchomości o dopasowanym do swoich potrzeb zakresie ochrony. W LINK4 zrobisz to na 3 sposoby: online, telefonicznie pod numerem 22 44 44 79 lub stacjonarnie u agenta współpracującego z LINK4.

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Zobacz też: Ubezpieczenie domu mieszkania Gorzów Wielkopolski, Ubezpieczenie domu mieszkania Grodzisk Mazowiecki

Czy odgromówka na dachu chroni przed wszystkimi skutkami burzy?

Nie. Instalacja odgromowa jest działa chroniąc przed skutkami wyładowań atmosferycznych. Nie zapewnia jednak żadnej ochrony przed gradem, wiatrem czy intensywnymi opadami deszczu. Jeśli chcesz zadbać o kompleksowe zabezpieczenie budynku, skup się również na tych obszarach.

Jakie są koszty instalacji piorunochronu?

W zależności od wyboru konkretnego rodzaju instalacji odgromowej i wielkości budynku może Cię to wynieść od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Pamiętaj, że nie warto na tym oszczędzać. Odgromówka na dachu spełni swoją funkcję tylko wtedy, gdy będzie dobrze dopasowana do rzeczywistych potrzeb i szacunkowego wskaźnika zagrożenia piorunowego.

Czy ubezpieczenie pokrywa szkody spowodowane przepięciem?

Tak. Szkody w nieruchomościach (np. w instalacji elektrycznej) powstałe w wyniku przepięcia spowodowane uderzeniem pioruna są objęte ochroną ubezpieczeniową(zarówno w przypadku ubezpieczenie mienia od pożaru i innych zdarzeń losowych, jak również ubezpieczenie mienia od wszelkiego ryzyka).  Jeżeli chodzi o ruchomości domowe - to należy pamiętać o rozszerzenie zakresu  ubezpieczenia od zdarzeń losowych o ryzyko przepięcia, natomiast jeżeli mienie jest ubezpieczone od wszelkiego ryzyka - to odpowiedzialność za szkody w ruchomościach spowodowanych przepięciem  będzie do limitów wskazanych w OWU.

Jakie są objawy niesprawnej instalacji odgromowej?

Objawów uszkodzonej instalacji odgromowej najczęściej nie zobaczysz gołym okiem. Jeśli chcesz mieć pewność, że system nie zawiedzie Cię w sytuacji zagrożenia piorunowego, nie zapominaj o regularnym przeglądzie tego systemu. Chociaż prawo nakazuje robić to nierzadziej niż raz na 5 lat, możesz postawić na większą częstotliwość – dla własnego poczucia bezpieczeństwa.

Czy drzewa rosnące wokół domu chronią przed piorunami tak, jak instalacje odgromowe?

Nie, a wręcz przeciwnie. Gdy drzewo jest najwyższym obiektem na danym terenie, może ściągać na siebie pioruny podczas burzy. W odróżnieniu od instalacji odgromowych związana z tym energia nie zostanie jednak skierowana do gruntu. Zamiast tego roztrzaska drzewo na kawałki (co już samo w sobie jest niebezpieczne dla znajdującego się w pobliżu budynku) i stanie się zarzewiem pożaru.

Źródła:

1. https://www.malopolska.uw.gov.pl/doc/BURZA.pdf
2. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001225
3. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001225