DPF – co to jest, jak działa i jak o niego dbać?

Już sama angielska nazwa (Diesel Particulate Filter) wskazuje na to, czym jest filtr DPF. Co to znaczy? Jest to filtr cząstek stałych montowany w samochodach z silnikiem Diesla w celu ograniczenia ilości zanieczyszczeń wydobywających się z rury wydechowej . Należy je rozumieć przede wszystkim jako sadzę, która powstaje w wyniku spalania oleju napędowego.

Jak działa filtr cząstek stałych? Jego głównym zadaniem jest wyłapywanie wszelkiego rodzaju drobinek oraz uniemożliwienie im przedostania się do wydechu samochodu, a następnie do atmosfery.

Warto mieć na uwadze to, że obecność filtra DPF w samochodzie nie jest opcjonalna. Producenci podlegają obowiązkowi dostosowania konstrukcji pojazdu do odpowiednich norm emisji spalin obowiązujących w Unii Europejskiej. Do wprowadzenia obowiązkowego filtra cząstek stałych doszło w 2006 roku, wraz z normą Euro 4. Od 2025 roku obowiązuje już jej kolejna odsłona – norma Euro 6e-bis.

Zobacz też: Co można znaleźć pod maską samochodu? Robimy przegląd!

Budowa filtra cząstek stałych nie jest skomplikowana i tak naprawdę w wielu kwestiach przypomina on swoją konstrukcją tłumik środkowy. W większości przypadków jest zbudowany z ceramicznego wkładu zamkniętego w metalowej obudowie.

Podczas analizy konstrukcji filtra DPF można też zauważyć podobieństwo do standardowego katalizatora ze względu na fakt występowania tzw. struktury plastra miodu. Różnica tkwi jednak w wielkości kanalików. W filtrze kanały są ułożone równolegle względem siebie, a w katalizatorze prostopadle. Niektóre z nich są zaślepione na wlocie, a inne na wylocie filtra.

Takie ułożenie pozwala na stworzenie w filtrze cząstek stałych swoistego rodzaju siatki. Kanały zatkane na wylocie nazywa się wylotowymi i to właśnie nimi do filtra wpadają spaliny. Te zamknięte na dolocie umożliwiają wydostanie się spalin i przepływ przez pokryte porami ścianki. Ten proces to wypalanie DPF – czyli proces skutkujący wypaleniem nadmiaru sadzy.

To, jak działa filtr DPF, zostało zaprojektowane z myślą o silniku wysokoprężnym, czyli popularnym dieslu. Gdy w grę wchodzi silnik benzynowy, zastosowanie znajduje filtr GPF (Gasoline Particulate Filter).

Spalanie mieszanki paliwowej sprawia, że ceramiczny wkład rozgrzewa się do bardzo wysokiej temperatury (nawet kilkaset stopni Celsjusza). W wyniku tego możliwe jest bardzo dokładne wypalenie drobinek sadzy (występujące pod nazwą wypalanie DPF). Dzięki temu, że drobinki sadzy są większe niż pory kanalików, zatrzymują się one wewnątrz filtra i dopalają w dalszym etapie.

Efektem przedostania się sadzy do kanalików jest powstawanie niewielkich cząstek popiołu, które mogą zatkać filtr cząstek stałych i zaburzyć jego prawidłowe działanie. Co więcej, na Twojej desce rozdzielczej może pojawić się kontrolka DPF, informująca o nieprawidłowej pracy filtra – jeśli zostanie to wykryte przez czujnik temperatury spalin. Taki komunikat oznacza, że należy przyjrzeć się temu elementowi, aby ustalić, z jakich powodów filtr DPF uległ zapchaniu.

Przeczytaj także: Ile lat mogą mieć opony? Dowiedz się, kiedy wymienić opony na nowe

Odpowiednia konserwacja filtrów DPF jest niezbędna do utrzymania ich prawidłowego działania. Poniżej przygotowaliśmy kilka wskazówek, które pozwolą Ci na znaczne zmniejszenie ryzyka awarii tego podzespołu. 

Dbaj o dobrą kondycję silnika Diesla

Jeśli zależy Ci na dobrej kondycji silnika, dbaj o właściwe parametry jego pracy. Bardzo ważne jest zwracanie uwagi na zużycie oleju oraz niewłaściwą kompresję. Problemy ze strony układu smarowania, cylindrycznego czy sprężania bardzo często są przyczyną zwiększonego zadymienia oraz zatkania filtra. Jeśli nie zareagujesz wystarczająco wcześnie, licz się z kosztownymi awariami silnika, które w skrajnych przypadkach okazują się nieopłacalne do naprawy. 

Tankuj dobre paliwo

To, w jakim stanie znajduje się filtr DPF w Twoim samochodzie, jest zależne od jakości stosowanego przez Ciebie paliwa. Starsze modele pojazdów lepiej znoszą „byle jakie” paliwo, ale w przypadku nowych samochodów, możesz napotkać pewne problemy. Olej napędowy powinien spełniać określone normy w zakresie zawartości siarki. Jeśli w paliwie, które tankujesz, znajduje się podwyższone stężenie tej substancji, rośnie emisja sadzy, co w konsekwencji powoduje szybsze zapchanie się tego elementu. Wysokiej jakości paliwo zawiera też dodatkowe substancje, które sprzyjają wypalaniu cząstek sadzy oraz regeneracji filtra DPF.

Wybierz się na wycieczkę

Silniki Diesla nie lubią miejskiej jazdy oraz ciągłego zatrzymywania się i ruszania z niskich obrotów. O wiele zdrowsze dla nich są dłuższe trasy, w które warto się wybrać od czasu do czasu. Taki zabieg sprawi, że przywrócisz prawidłowe działanie mechanizmu zatrzymywania sadzy oraz znacznie wydłużysz żywotność filtra DPF.

Dbaj o turbinę

Stan turbosprężarki powinien być regularnie sprawdzany, ponieważ jej uszkodzenie powoduje przedostanie się oleju silnikowego do układu wydechowego i dolotowego. Ignorowanie usterki to prosta droga do zapchania filtra. Zwróć też uwagę na układ dolotowy oraz jego szczelność. Problemy w tym zakresie znacznie zwiększają zadymienie i zatykają filtr cząstek stałych. 

Wymuszaj proces wypalania sadzy

W starszych i mocno zabrudzonych elementach wypalanie filtra DPF może nie zachodzić automatycznie. Należy je zatem wymusić – z myślą o długiej żywotności tego elementu. W tym celu trzeba udać się autem na co najmniej 20-minutową przejażdżkę przy obrotach równych ok. 2500-3000 obr/min. Tyle powinno wystarczyć, by osiągnąć wysoką temperaturę i wymusić proces wypalenia sadzy i innych cząstek stałych, które oblepiają ten element.

Regeneracja DPF

Kilka lat temu kierowcy, którzy chcieli kupić samochód z filtrem DPF, byli ostrzegani przez wszelkiego rodzaju specjalistów z branży motoryzacyjnej. Wiązało się to z ryzykiem trafienia na egzemplarz wymagający natychmiastowej wymiany tego elementu, co wiąże się z wydatkiem nawet kilku tysięcy złotych – a to nierzadko więcej niż cena używanego samochodu.

Sytuacja zmieniła się jednak gdy na rynku zaczęła pojawiać usługa znana jako czyszczenie DPF. Dzięki niej utrzymanie pojazdu z filtrem cząstek stałych przestało być skomplikowane i kosztowne. Regeneracja zapewnia skuteczność oraz brak ingerencji bezpośrednio w filtr – a to wszystko w cenie sięgającej kilkuset złotych, więc znacznie niższej od wymiany tego elementu.

Czyszczenie DPF polega na rozcięciu w miejscach fabrycznych spawów tłumika oraz demontażu filtra. W tym momencie możliwe jest bardzo precyzyjne określenie stopnia zużycia tego elementu. W przypadku znacznych uszkodzeń filtr DPF jest wymieniany na nowy – ze względów ekonomicznych i związanych z bezpieczeństwem. Następnie całość jest szczelnie zamykana poprzez spawanie w fabrycznie przygotowanych do tego miejscach.

Jeśli na podzespole nie widać żadnych uszkodzeń, usuwanie DPF nie jest konieczne. Zamiast go wymieniać, kieruje się go do dokładnego czyszczenia, np. za pomocą wody pod ciśnieniem i specjalnego detergentu rozpuszczającego osad z sadzy. W przypadku wyjątkowo uporczywych zabrudzeń korzysta się natomiast ze specjalnych urządzeń myjących. Gdy zostaną już usunięte wszystkie cząstki stałe przyczyniające się do problemu z zapchanym filtrem, jest on ponownie montowany w tym samym miejscu, co wcześniej. Na koniec spawa się tłumik i praca jest gotowa.

Regenerowany filtr DPF charakteryzuje się identycznymi z parametrami, jak nowy element, a jednocześnie jest średnio o połowę tańszy. Oznacza to, że nie trzeba martwić się tym, że nowo kupione auto ma zapchany DPF. Niedogodności ze strony układu wydechowego sprawnie i stosunkowo niedrogo pokonasz, decydując się na profesjonalne czyszczenie.

Regeneracja DPF jest zalecana po wystąpieniu pierwszych symptomów zapchania filtra. Nie ignoruj znaków ostrzegawczych i nie odwlekaj diagnostyki, by nie doprowadzić do kosztownej usterki. Jeśli widzisz, że na desce rozdzielczej świeci się kontrolka DPF, natychmiast zainteresuj się tematem. Zwłoka może sprawić, że drobny problem ze strony układu wydechowego przerodzi się w poważną awarię jednostki napędowej, za którą zapłacisz znacznie więcej niż za regenerację czy wymianę filtra cząstek stałych.

Sprawdź również: Wymiana filtra oleju. Instrukcja krok po kroku

Nie należy lekceważyć roli, jaką w silnikach Diesla odgrywa filtr DPF (Diesel Particulate Filter). Ten niewielki element ma za zadanie wyłapywać cząstki stałe (w tym sadzę) trafiające do rury wydechowej wraz ze spalinami. Dzięki temu użytkowanie samochodu wiąże się z mniejszą niż zwykle emisją szkodliwych związków do środowiska. Rozwiązanie to jest powszechne od 2002 roku, jednak obowiązek jego używania na terenie Unii Europejskiej dotyczy wszystkich pojazdów wyprodukowanych od 2006 roku. Podobne technologie znajdują też zastosowanie w silnikach benzynowych pod postacią filtra GPF.

Filtr cząstek stałych ma duży wpływ na prawidłowe działania silnika wysokoprężnego. Pamiętaj jednak, że samochód to przedmiot codziennego użytku, który zużywa się tak samo, jak wszystko inne. Warto więc sprawdzać regularnie stan tego elementu i eliminować wszelkie problemy jeszcze w zarodku.

W razie problemów możesz też skorzystać z usługi regeneracji filtra DPF. Co to oznacza? Jest to proces wykonywany w warsztacie. Najpierw wyciąga się ten element z samochodu, a następnie myje za pomocą specjalnych środków i wody pod ciśnieniem, aby pozbyć się nagromadzonej sadzy oraz popiołu. Usuwanie DPF do czyszczenia jest mało inwazyjne i pozwala na stosunkowo niedrogie pozbycie się tego problemu.

Warto mieć na uwadze to, że filtr DPF zapchany cząstkami stałymi niesie za sobą poważne konsekwencje, w tym awarię silnika, która może unieruchomić samochód w trasie. Chociaż oczywiście warto przede wszystkim zadbać o to, aby nie dochodziło do takich sytuacji, to możesz też zabezpieczyć się od ich finansowych skutków, wybierając odpowiednie ubezpieczenie samochodu.

W razie awarii samochodu w trasie szczególnie przydatne okazuje się w Auto Assistance od LINK4 w jednym z dostępnych wariantów: Auto Assistance, Auto Assistance Plus lub Auto Assistance Komfort. Mając je, możesz liczyć na pomoc LINK4 w szerokim zakresie – od naprawy na miejscu zdarzenia, przez holowanie na wskazanym dystansie, aż po zapewnienie noclegu, pojazdu zastępczego czy transportu dla Ciebie i pasażerów.

Jeśli planujesz zakup ubezpieczenia, skorzystaj z kalkulatora OC, aby sprawdzić wysokość składki. Możesz też poznać więcej informacji na ten temat, kontaktując się z nami telefonicznie (22 444 44 23) lub spotykając z agentem współpracującym z LINK4.

Ubezpieczenie Auto Assistance dostępne w LINK4 tylko w pakiecie z OC. Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Zobacz też: Ubezpieczenie OC Częstochowa, Ubezpieczenie OC Dzierżoniów

Co ile trzeba wymieniać DPF?

Najpewniej nieszybko przyjdzie Ci wymienić filtr DPF. Co to oznacza? Element ten cechuje się długą żywotnością i w sprzyjających warunkach powinien wytrzymać od 120 do 180 tys. km bez konieczności wymiany. Warto jednak na bieżąco kontrolować stan filtra cząstek stałych DPF, bo wpływa na niego wiele czynników – od stylu jazdy i tankowanego paliwa, aż po typ silnika i częstotliwość serwisowania.

Po czym poznać zapchany DPF?

Jasnym sygnałem do tego, że element ten wymaga wymiany, jest kontrolka filtra cząstek stałych DPF świecąca się na desce rozdzielczej i wskazująca na błąd w układzie oczyszczania spalin. Można to również rozpoznać po zmianach w zachowaniu samochodu. Zaniepokoić mogą Cię m.in. następujące objawy: spadek mocy silnika i jego nierówna praca, zwiększony pobór paliwa, mocne dymienie z rury wydechowej, wibracje na kierownicy oraz problemy z uruchomieniem zimnego silnika.

Co ile kilometrów wypala się DPF?

W filtrze cząstek stałych zbiera się sadza, która po pewnym czasie musi zostać wypalona. Najczęściej dochodzi do tego automatycznie, każdorazowo po przejechaniu 600-800 km. Jeśli element ten jest już dość mocno zapchany, proces ten będzie zachodzić częściej – nawet co 100-200 km.

Jak jeździć, żeby nie zapchać DPF?

Zapychaniu filtra cząstek stałych sprzyja jazda na krótkich dystansach po mieście, gdy przeważają niskie obroty silnika. Z tego powodu zaleca się, aby regularnie wybierać się autem w dłuższe trasy, na których można już osiągnąć obroty rzędu 2500-3000 obr/min. Warto też jeździć płynnie i unikać zarówno gwałtownego przyspieszania, jak i awaryjnego hamowania – na tyle, na ile to możliwe. W skrócie, DPF zapycha się wolniej, gdy stosujesz się do ogólnych zasad ecodrivingu.

Jak samemu wyczyścić zapchany filtr DPF?

Jeśli element ten nie wypala się samoczynnie (np. ze względu na jego zatkanie osadami), należy to wymusić poprzez jazdę z obrotami na poziomie 2500-3500 obr./min przez co najmniej 20 minut. Można też wykonać ręczne czyszczenie filtra cząstek stałych. W tym celu sięgnij po specjalnie do tego przeznaczone preparaty, które skutecznie rozpuszczają sadzę i popiół. Możesz również zdecydować się na profesjonalną regenerację filtra DPF w warsztacie.