Jak można odzyskać prawo jazdy? Komplet informacji

Uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi dotyczą dwa pojęcia, które – choć często stosowane jako synonimy – w rzeczywistości oznaczają odmienne procesy. Znajomość różnic między nimi jest jednak kluczowa, jeśli chcesz odzyskać prawo jazdy.

Zatrzymanie prawa jazdy

Jest to czasowe zabranie samego dokumentu za pokwitowaniem, które funkcjonariusz może zastosować jako środek zabezpieczający. 

W tym czasie policja może przeanalizować dany przypadek i ewentualnie skierować sprawę do rozpatrzenia przez starostę, prokuraturę lub sąd, którzy mogą podjąć dalsze działania. Zatrzymanie prawa jazdy oznacza, że kierowca nie może prowadzić pojazdów mechanicznych od daty z pokwitowania, aż do wygaśnięcia jego ważności. Nie traci jednak uprawnień do kierowania pojazdami – zostają one zawieszone na określony czas.

Utrata prawa jazdy

Pod pojęciem utraty prawa jazdy należy rozumieć dwa różne procesy:

• cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami – dochodzi do niego na mocy decyzji administracyjnej wydanej przez starostę. Po ustaniu przyczyny starosta może przywrócić uprawnienia do kierowania pojazdami, bo nie zostają one całkowicie utracone. W tym momencie następuje też zwrot prawa jazdy jako samego dokumentu (w formie elektronicznej);
• zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – sądowy środek karny, którego otrzymanie jest dla starosty podstawą do cofnięcia uprawnień. Może obowiązywać przez czas określony (np. 3 lata) albo dożywotnio.

Do zatrzymania prawa jazdy może dojść głównie z następujących powodów:

• podejrzenie nietrzeźwości lub bycia pod wpływem środków odurzających,
• upływ terminu ważności prawa jazdy,
• przekroczenie limitu punktów karnych
• przekroczenie prędkości o więcej niż 50 km/h w obszarze zabudowanym,
• przewóz zbyt wielu osób,
• uzasadnione podejrzenie czynu, za który może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

Na pokwitowaniu funkcjonariusz określi, przez jaki okres kierowca może prowadzić przed rozpoczęciem okresu zatrzymania prawa jazdy. Może to być albo 24 godziny albo 7 dni.

Starosta może cofnąć uprawnienia do prowadzenia pojazdów przede wszystkim wtedy, gdy kierowca:

• ma przeciwwskazania do kierowania pojazdami, np. na mocy orzeczenia lekarskiego lub psychologicznego,
• ponownie przekroczy 24 pkt karne w ciągu 5 lat od doręczenia informacji o obowiązku odbycia kursu reedukacyjnego,
• w okresie próbnym popełni 3 wykroczenia lub 1 przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego,
• ma prawomocny, sądowy zakaz prowadzenia pojazdów,
• zostanie przyłapany na prowadzeniu pojazdu, w okresie, gdy jest ono zatrzymane na 6 miesięcy.

Cofnięcie uprawnień z zasady ma charakter bezterminowy. Zwrot prawa jazdy (dokładnie przywrócenie uprawnień) następuje wtedy, gdy ustanie przesłanka, która doprowadziła do tego stanu.

Do orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów przez sąd dochodzi obligatoryjnie:

• na okres od 6 miesięcy do 3 lat: m.in. po prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu,
• na okres 1–15 lat: m.in. po ucieczce przed pościgiem, prowadzeniu mimo cofnięcia uprawnień, niestosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów,
• na okres 3-15 lat: m.in. po prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości, ucieczce z miejsca zdarzenia, spożywaniu alkoholu po zdarzeniu, aby zafałszować efekt badania,
• dożywotnio: m.in. po doprowadzeniu do katastrofy lub wypadku ze skutkiem śmiertelnym lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu w stanie nietrzeźwości, z ucieczką z miejsca zdarzenia i z recydywą alkoholową.

Zobacz: Mandat za brak pasów. Jakie kary grożą kierowcy?

Jako że kierowcy nie mają obecnie obowiązku wożenia przy sobie fizycznego prawa jazdy, jego zatrzymanie dobywa się w sposób elektroniczny, czyli poprzez wpis do Centralnej Ewidencji Kierowców. Kierowca otrzymuje powiadomienie o tym w terminie 14 dni od dnia, w którym funkcjonariusz zatrzymał prawo jazdy. Na powiadomieniu znajduje się informacja o tym, kiedy wygasa okres zatrzymania prawa jazdy.

Jeśli prawo jazdy zostało zatrzymane na krócej niż rok, sprawa jest prosta. Zwrot następuje automatycznie i nie musisz składać żadnego wniosku ani robić nic innego. Po prostu czekasz na otrzymanie pisemnego postanowienia o zwrocie zatrzymanego prawa jazdy i możesz wsiadać za kółko.

Z nieco większymi problemami musisz się liczyć, jeśli prawo jazdy zostało zatrzymane na rok lub dłużej. W takim przypadku nie otrzymasz go, dopóki nie zdasz z pozytywnym wynikiem egzaminu państwowego na prawo jazdy – teoretycznego i praktycznego. Wyjątek od tej zasady jest sytuacja, w której prawo jazdy zostało zatrzymane z powodu braku lub niezłożenia w terminie orzeczeń lekarskich i psychologicznych. Wtedy nawet przy dłuższym okresie zwrot prawa jazdy następuje automatycznie po rozwiązaniu tej przyczyny.

Zwrot prawa jazdy po cofnięciu uprawnień do prowadzenia samochodu może wyglądać inaczej w zależności od konkretnego powodu, który doprowadził do tego zdarzenia. Poniżej przeanalizujemy kilka scenariuszy.

Do automatycznego zwrotu prawa jazdy dochodzi po ustaniu przyczyny cofnięcia uprawnień. Dzieje się tak, np. wtedy, gdy przedstawisz staroście aktualne, pozytywne orzeczenie lekarskie lub psychologiczne czy też zdasz egzamin, o ile zabrane prawo jazdy wynikało z powodu zastrzeżeń do kwalifikacji. W takim przypadku wystarczy naprawić przyczynę, złożyć wniosek o zwrot prawa jazdy i zaczekać decyzję.

W standardowym toku sprawy przywrócenie uprawnień po zakazie prowadzenia pojazdów oznacza, że musisz złożyć wniosek do starosty, aby odzyskać zabrane prawo jazdy, dołączając do niego prawomocny wyrok, postanowienie lub inne wymagane dokumenty. Jeśli uprawnienia były cofnięte na ponad rok, dodatkowo trzeba ponownie zdać egzamin państwowy (teoretyczny i praktyczny).

Szczególny przypadek to sytuacja, w której do cofnięcia uprawnień doprowadziły:

• ponowne przekroczenie 24 pkt w ciągu 5 lat po wezwaniu na kurs reedukacyjny,
• przekroczenie limitu wykroczeń (3) lub przestępstw drogowych (1) w okresie próbnym kierowcy,
• jazda w okresie zatrzymania prawa jazdy, gdy ten został wydłużony z 3 do 6 miesięcy, np. ze względu na złamanie tego zakazu,

W tych sytuacjach można stracić dotychczasowe prawo jazdy całkowicie. To znaczy, że tak zabranego prawa jazdy nie odzyska się poprzez złożenie wniosku czy samo zdanie egzaminu. Trzeba przejść od zera ścieżkę wyrobienia nowego prawa jazdy – czyli m.in. przejść badania lekarskie, uzyskać numer PKK, zrobić kurs nauki jazdy i dopiero można przejść egzamin sprawdzający, czy wydanie prawa jazdy jest możliwe. Wynika to z przepisów Ustawy z dnia 
5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Art. 104a).

Najsurowszą karą dla kierowców jest zakaz prowadzenia pojazdów, który nakłada się obligatoryjnie po najcięższych przypadkach naruszenia przepisów ruchu drogowego. Wiele z nich kończy się nie tylko zakazem prowadzenia pojazdów, lecz również karą pozbawienia wolności. Pamiętaj o tym, że okres zakazu nie biegnie w czasie odbywania takiej kary, nawet jeśli została nałożona za zdarzenie niezwiązane z prawem jazdy. To znaczy, że dopiero po wyjściu na wolność zaczynasz odliczać czas, na jaki zostało zabrane prawo jazdy.

Szczególny przypadek dotyczy również osób, które straciły prawo jazdy na skutek jazdy po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości. Jeśli minęła już połowa okresu, na jaki zostało zabrane prawo jazdy, lub 10 lat od nałożenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów, można zawnioskować o jego skrócenie na mocy Art. 182a Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy. W uzasadnionych sytuacjach sąd ponownie dopuszcza kierowcę do możliwości prowadzenia pojazdów w ruchu drogowym, o ile zobowiąże się do używania blokady alkoholowej w pojeździe.

Gdy już wiesz, jak odzyskać prawo jazdy zabrane w formie zatrzymania, cofnięcia uprawnień lub nałożenia zakazu prowadzenia pojazdów, z pewnością zastanawia Cię, co to oznacza w kontekście obowiązkowego ubezpieczenia OC samochodu. W końcu kierowca, wobec którego zastosowano te środki, i tak nie może używać auta. Sytuacja jest prosta, bo brak prawa jazdy wcale nie uprawnia do rozwiązania umowy ubezpieczeniowej. Nie zwalnia także z obowiązku posiadania ubezpieczenia OC, bo jest ono przypisane do pojazdu, a nie do kierowcy.

Co w przypadku, gdy nie masz prawa jazdy, a kończy Ci się okres ochrony ubezpieczeniowej? W takiej sytuacji warto wiedzieć, że brak uprawnień do prowadzenia auta także nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy OC.

Czy można coś zrobić, żeby na czas zakazu prowadzenia pojazdów, zatrzymania prawa jazdy lub cofnięcia uprawnień nie płacić składki? Jedyny sposób to pozbycie się samochodu, np. poprzez jego sprzedaż lub umowę darowizny na rzecz innej osoby. Jeśli jednak pozostaje on w Twoim posiadaniu, odpowiadasz za jego ubezpieczenie.

Zobacz także: Jazda bez prawa jazdy. Jakie kary grożą kierowcy?

Jak odzyskać prawo jazdy? Teraz już wiesz, że to zależy od konkretnej sytuacji i może wiązać się z koniecznością spełnienia różnych warunków – od dostarczenia aktualnego orzeczenia lekarskiego i wypełnienia wniosku, przez ponowne zdanie egzaminu, aż po uzyskanie uprawnień od zera.

Pamiętaj przy tym, że obowiązek ubezpieczeniowy w stosunku do samochodu to zupełnie inna kwestia. Nie trzeba mieć prawa jazdy, żeby kupić OC. W końcu właścicielem pojazdu może być osoba, która nie ma uprawnień do kierowania.

W LINK4 możesz znaleźć także dodatkowe ubezpieczenia. Szczególną uwagę zwróć na Pakiet OC z MiniAssistance po Wypadku, w ramach którego możesz liczyć na obligatoryjną ochronę w ramach OC, a także np. na naprawę samochodu na miejscu wypadku, holowanie po wypadku do 100 km lub uruchomienie silnika, gdy rozładuje się akumulator. Może Ci się również przydać 
ubezpieczenie Autocasco, a także Assistance, NNW.

Sprawdź kalkulator OC dostępny na naszej stronie, aby obliczyć wysokość składki. Poznasz ją też, dzwoniąc na infolinię dostępną pod numerem (22) 444 44 23 lub spotykając się z agentem współpracującym z LINK4.

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Przeczytaj też: Zakaz wyprzedzania ciężarówek: wszystko, co musisz wiedzieć!

Kiedy trzeba ponownie zdawać egzamin, aby odzyskać prawo jazdy?

Jest to konieczne, gdy zakaz prowadzenia pojazdów, zatrzymanie prawa jazdy lub cofnięcie uprawnień trwało ponad rok. Można też spotkać się z takim żądaniem, jeśli służby podważą Twoje kwalifikacje, np. na skutek przebiegu kontroli drogowej.

Jakie dokumenty są potrzebne, żeby odzyskać zatrzymane prawo jazdy?

To zależy od konkretnej sytuacji. Najczęściej potrzebne są dokumenty wskazujący na ustanie przyczyny (np. prawomocny wyrok, postanowienie sądu albo decyzja), ewentualny wynik egzaminu, aktualne orzeczenia lekarskie lub psychologiczne, a także wniosek do starosty o przywrócenie uprawnień lub wydanie dokumentu.

Czy można odzyskać prawo jazdy wcześniej niż po upływie zakazu?

Tak, po połowie okresu i co najmniej roku wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów sąd może orzec, że został on już wykonany lub zmienić sposób jego wykonywania na zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową.

Gdzie należy złożyć wniosek o zwrot zatrzymanego prawa jazdy?

Jeśli prawo jazdy zostało zatrzymane na krócej niż rok, nie trzeba nic robić, bo kierowca otrzyma prawo jazdy automatycznie, bez składania żadnego wniosku. Takie działanie będzie jednak konieczne wtedy, gdy do zatrzymania doszło na ponad rok. Wtedy należy zdać ponownie egzamin państwowy, a następnie złożyć wniosek o zwrot zatrzymanego prawa jazdy u starosty.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami: 
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20110300151
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy: 
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970900557
3. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym: 
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970980602.
4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny: 
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970880553