Polska ciągle ma potencjał, by projektować i produkować własne samochody. Jeszcze nie tak dawno były czasy, kiedy polska branża motoryzacyjna prześcigała się w pomysłach. Przypomnijmy samochody produkowane w naszym kraju, które przez lata miały liczne grono fanów.

Polska nie jest i nigdy nie była liderem w produkcji samochodów osobowych. Zawirowania gospodarcze i  zmiana ustroju sprawiły, że obecnie w Polsce praktycznie nie jest produkowany jakikolwiek samochód, który od podstaw zostałby zaprojektowany w Polsce. Historia powojenna, aż do końca minionego ustroju, to przede wszystkim produkcja w 3 zakładach: FSO na Żeraniu oraz FSM w Bielsku-Białej oraz Tychach. Lata 90-te kojarzone są już z fabrykami Fiat Auto Poland w Tychach oraz Opel Gliwice.

Pierwszym powojennym samochodem produkowanym w Polsce była Warszawa M-20. Pierwszy samochód zjechał z taśmy produkcyjnej 6 listopada 1951 roku o godzinie 14:00 w Fabryce Samochodów Osobowych na warszawskim Żeraniu. Warszawa M-20 zbudowana została na bazie samochodu M-20 Pobieda. Na przestrzeni blisko 22 lat wyprodukowano ponad 254 tys. egzemplarzy, z których 73 834 trafiło na eksport głównie na Węgry i do Bułgarii. Eksport stanowił więc około 28% wolumenu produkcyjnego Warszawy.

Równolegle z produkcją Warszawy, z linii produkcyjnych FSO zjeżdżała Syrena, której produkcja z początkiem 1972 roku została przeniesiona do Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej i kontynuowana była do końca czerwca 1983 roku. Bielska FSM wyprodukowała łącznie 344 077 egzemplarzy modelu Syrena.

28 listopada 1967 montownię na Żeraniu opuścił pierwszy egzemplarz modelu Fiat 125p, który miał za zadanie zastąpienie przestarzałej już Warszawy. Popularny w Polsce duży Fiat produkowany był aż do 29 czerwca 1991 roku, czyli przez blisko ćwierć wieku. Wyprodukowano aż 1 445 775 egzemplarzy, z czego na eksport (głównie Jugosławia, Czechosłowacje oraz Węgry) trafiło 874 966 samochodów.

Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej w 1973 roku rozpoczęła produkcję modelu Fiat 126p, czyli popularnego Malucha. Dwa lata później uruchomiono równolegle produkcję w tzw. Zakładzie nr. 2 w Tychach. Produkcja Fiata 126p trwała do 2000 roku, a łączny wolumen wyniósł aż 3 128 313 egzemplarzy. W latach 1975 – 1992 wyeksportowano 897 316 Maluchów, przede wszystkim do Włoch, Jugosławii, RFN oraz na Węgry.

Kolejną ważną datą w dziejach żerańskiej fabryki jest 3 maja 1978 roku – wyprodukowano wtedy pierwszy egzemplarz modelu Polonez. Ciekawostką jest, że nazwa Polonez została wybrana głosami czytelników Życia Warszawy. Produkcja Polonezów została zakończona w 22 kwietnia 2002 roku. Łącznie wyprodukowano 1 061 807 Polonezów, z racji bogatego jak na tamte czasy wyposażenia, Polonez cieszył się dość sporym zainteresowaniem w krajach Europy Zachodniej. Łącznie wyeksportowano 226 966 egzemplarzy, które trafiły do prawie 40-stu krajów. Najpopularniejszymi rynkami zbytu były Egipt, Wielka Brytania, Chiny, Finlandia oraz Grecja.

Marek Baran