Od wielu lat buspasy są stałym i dobrze znanym elementem ulic dużych miast. Pierwszy na świecie buspas powstał w 1939 r. w Chicago, z kolei w Europie pojawił się w 1962 r. w niemieckim Hamburgu. Do Polski pomysł na buspasy przywędrował nieco później, w latach 80. XX wieku.

Definicja buspasa

Jak sugeruje sama nazwa, buspas to wyznaczony pas ruchu na jezdni, przeznaczony specjalnie dla autobusów. W praktyce mogą poruszać się po także trolejbusy, ale też inne pojazdy ujęte w przepisach, np. auta elektryczne, taksówki, rowery czy służby ratunkowe. Rodzaj pojazdów uprawnionych do jazdy po buspasie zależy od przepisów obowiązujących w danym mieście. Wspomniany pas jezdni można spotkać wyłącznie na drogach publicznych położonych w obrębie miast wojewódzkich lub miast na prawach powiatu (z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych).

Cel wprowadzenia buspasa

Dla zwykłych samochodów ruch po buspasie jest niedozwolony, ponieważ w przeciwnym razie cała jego funkcja straciłaby sens – autobusom i innym uprawnionym pojazdom trudno byłoby poruszać się sprawnie, a celem buspasa jest właśnie zapewnienie im priorytetu i płynności ruchu drogowego, szczególnie w godzinach największego natężenia ruchu. Dzięki takiemu rozwiązaniu duża liczba osób przemieszczająca się komunikacją miejską może liczyć na szybsze dotarcie do celu.

Wizualne oznakowanie buspasa

Buspasy są oznaczone z wykorzystaniem znaków drogowych pionowych oraz poziomych. Znaki poziome to białe linie namalowane na jezdni. Buspas zajmuje osobny pas jezdni i jest oznaczony dużym napisem BUS. Dodatkowo rozróżnia się dwa znaki pionowe: D-11 i D-12.

Znaczenie znaków drogowych określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury. Zgodnie z tym dokumentem, znak pionowy D-11 oznacza początek pasa ruchu dla autobusów. Z kolei pionowe oznaczenie D-12 symbolizuje jego kontynuację. Są to znaki informacyjne, gdzie na niebieskim tle widnieje biały symbol pasa ruchu, grafika autobusu oraz napis BUS. Buspas znajduje się zwykle po prawej stronie jezdni, natomiast w szczególnych przypadkach dopuszcza się wyznaczenie pasa ruchu dla autobusów po lewej stronie jezdni.

Czasami są one prowadzone wzdłuż torów tramwajowych. W takim wypadku przy pasie ruchu powinien znajdować się znak D-11 z dodatkowym napisem TRAM.

Sprawdź też: OC jest na samochód czy na osobę? Wyjaśniamy!

Jak już wspomnieliśmy – zgodnie z przepisami, buspasy w Polsce są przeznaczone m.in. dla autobusów i trolejbusów, jednak mogą to być również inne pojazdy wykonujące odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Dodatkowo po buspasach mogą poruszać się pojazdy elektryczne, jednak z zaznaczeniem, że taki przepis jest ograniczony czasowo do dnia 1 stycznia 2026 r.

Jednocześnie prawo do jazdy po nich dotyczy wyłącznie pojazdów w pełni elektrycznych (z napędem elektrycznym lub wodorowym), czyli posiadających zielone tablice rejestracyjne. Oznacza to, że samochody hybrydowe nie są uprawnione do korzystania z buspasa.

Dokładna lista pojazdów mogących poruszać się tym odcinkiem zależy od zarządcy drogi. Może nim być starosta lub prezydent miasta (dla dróg powiatowych i gminnych), marszałek województwa (dla dróg wojewódzkich) lub generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad (dla dróg krajowych).

Można jednak stworzyć orientacyjną listę pojazdów uprawnionych do jazdy buspasem w Polsce. Mogą to być:

• autobusy miejskie i trolejbusy;
• dalekobieżne autobusy oraz podmiejskie busy;
• inne pojazdy transportu zbiorowego wykonujące odpłatny przewóz osób na regularnych trasach;
• pojazdy w pełni elektryczne;
• taksówki (wówczas na znaku D-11 musi znajdować się napis TAXI);
• motocykle (wówczas na znaku D-11 musi znajdować się symbol motocykla);
• rowery (wówczas na znaku D-11 musi znajdować się symbol roweru).

Możliwość korzystania z buspasa przez wszystkie wymienione typy pojazdów może być wskazana na znaku D-11 za pomocą napisu DOP. Wówczas nie istnieją wyjątki zakazujące ruchu dla ww. pojazdów. Poruszanie się przez nie tym odcinkiem jest dozwolone na całej trasie oznaczonej znakiem D-12.

Ponadto zarządca drogi może wprowadzić dodatkowe obostrzenia dotyczące korzystania z nich, np. przez taksówki. W takim przypadku konieczne może być posiadanie licencji lub zastrzeżenie, że w takim środku transportu musi znajdować się pasażer.

Podobne zasady mogą dotyczyć aut elektrycznych – zarządca drogi może uzależnić poruszanie się takich samochodów po wyznaczonych pasach ruchu dla autobusów od liczby osób poruszających się nimi osób.

Zobacz również: Czy autobus wyjeżdżający z zatoczki ma pierwszeństwo? Poznaj przepisy

Szczegóły dotyczące korzystania z buspasa w Polsce zawarte są głównie w kodeksie drogowym, aktach wykonawczych do niego oraz w rozporządzeniach dotyczących organizacji ruchu drogowego.

Oto lista aktów prawnych regulujących korzystanie z buspasów:

• Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym;
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach;
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych;
• lokalne przepisy drogowe, określone przez zarządcę drogi.

Zakaz poruszania się po buspasie

Pojazdy inne niż autobusy, trolejbusy i auta elektryczne, np. taksówki, motocykle czy rowery, mogą poruszać się po buspasie tylko wtedy, jeśli jest to wyraźnie wskazane na znaku informującym o buspasie (D-11 lub D-12).

Oznaczeniem może być napis TAXI, symbol roweru bądź symbol motocykla. Jeśli na znaku widnieje wyłącznie napis BUS, oznacza to, że po takiej trasie mogą poruszać się wyłącznie autobusy, trolejbusy, inne pojazdy transportu publicznego i samochody elektryczne.

Sytuacje wyjątkowe

Co do zasady można wymienić kilka sytuacji wyjątkowych, kiedy wjazd wybranych pojazdów na pas ruchu dla autobusów jest dozwolony:

• w momencie skrętu na własną posesję;
• podczas skrętu w prawo (z warunkiem przepuszczenia wszystkich pojazdów poruszających się po buspasie i pod warunkiem nieprzekraczania linii ciągłej);
• w konkretnych dniach tygodnia o określonych godzinach (o takich przepisach decyduje zarządca drogi);
• kiedy kierujący pojazdem wykonuje polecenia uprawnionych służb;
• gdy istnieje konieczność ominięcia przeszkody lub wypadku – dla zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lub uniknięcia zagrożenia;
• oraz kiedy mowa o pojazdach uprzywilejowanych (policja, straż pożarna, pogotowie), a także pojazdach służb miejskich bądź technicznych.

Nieuprawniona jazda buspasem obarczona jest ryzykiem otrzymania grzywny w drodze mandatu karnego. Według obecnie obowiązującego taryfikatora, za nielegalne poruszanie się po buspasie grozi 100 zł mandatu oraz 1 punkt karny.

Grzywna może być jednak wyższa, jeżeli bezprawna jazda po wspomnianym odcinku będzie połączona ze złamaniem innych przepisów, np. przekroczeniem linii ciągłej lub stworzeniem zagrożenia w ruchu. Wówczas mandat może być wyższy nawet o kilkaset złotych.

Jak policja i inne służby monitorują przestrzeganie przepisów dotyczących buspasów?

Oczywiście największe ryzyko jest związane z przyłapaniem kierowcy na gorącym uczynku, czyli podczas poruszania się po buspasie w obecności patrolu policji. W takiej sytuacji kierujący pojazdem może zostać natychmiast zatrzymany do kontroli drogowej, a następnie może otrzymać mandat karny lub w najlepszym wypadku samo pouczenie.

Jednak poruszanie się po wspomnianym odcinku nawet bez obecności patrolu policji w niewielkiej odległości nie oznacza, że kierowca uniknie konsekwencji. W wielu miastach buspasy są monitorowane za pomocą kamer systemu miejskiego monitoringu. Nagrania pozwalają na identyfikację aut, które nielegalnie korzystają z buspasów i w razie wykroczenia służby mogą ustalić właściciela pojazdu oraz nałożyć karę.

Jak nieprzestrzeganie zasad może wpływać na bezpieczeństwo ruchu drogowego?

Celem istnienia wyodrębnionych pasów jest zapewnienie płynnego funkcjonowania komunikacji publicznej. Ignorowanie przepisów w tym zakresie może prowadzić do chaosu na drodze, dezorientacji innych kierowców i niebezpiecznych sytuacji. Dlatego tak ważne omijanie buspasów przez pojazdy nieposiadające uprawnień. Szanując te zasady, kierowca przyczynia się do bezpieczniejszego i bardziej uporządkowanego ruchu drogowego dla wszystkich jego uczestników.

Korzyści wynikające z przemieszczania się buspasem należy rozpatrywać z perspektywy pasażera ZTM (Zarządu Transportu Miejskiego) lub kierowcy auta elektrycznego, a w rzadszych przypadkach – z perspektywy motocyklisty, rowerzysty lub osoby podróżującej taksówką.

W przypadku transportu publicznego obecność buspasów naturalnie zwiększa płynność ruchu w godzinach szczytu, co oznacza krótszy czas dojazdu do celu. Autobusy mogą omijać zakorkowane ulice, a pasażerowie zyskują przewagę nad innymi uczestnikami ruchu. Podobnie wygląda sytuacja z punktu widzenia kierowców pojazdów elektrycznych oraz pasażerów taksówek (pod warunkiem że zarządca drogi w danym mieście zezwolił taksówkom na poruszanie się buspasami).

W niektórych przypadkach motocykliści i rowerzyści również mogą korzystać z buspasów, co zwiększa ich bezpieczeństwo, umożliwiając jazdę poza głównym nurtem ruchu. Wszystko to sprawia, że buspasy są elementem usprawniającym działanie dużych miast.

Przeczytaj też: Automatyczne przedłużenie OC. Jak i kiedy działa?

Pamiętaj, że każdy pojazd poruszający się po polskich drogach musi posiadać ważne ubezpieczenie OC, który chroni osoby trzecie poszkodowane z Twojej winy. Poza obowiązkowym OC warto również zwiększyć zakres ochrony, decydując się na dodatkowe ubezpieczenie – Assistance, NNW czy Autocasco.

Wybierając AC w LINK4, masz możliwość wyboru jednego z trzech wariantów likwidacji szkody. W wariancie Kosztorys otrzymasz odszkodowanie i sam zdecydujesz o sposobie naprawy auta. Decydując się na wariant ASO, naprawisz pojazd w autoryzowanej stacji obsługi, a w opcji Warsztat naprawisz samochód w dowolnym warsztacie nieautoryzowanym. Dodatkowo możesz rozszerzyć zakres wariantów ASO i Warsztat o opcję Auto zastępcze na czas naprawy. Dzięki temu LINK4 zapewni Ci na maksymalnie 7 dni pojazd zastępczy, gdy Twój własny ulegnie wypadkowi i będzie wymagał naprawy.

Natomiast jeśli często poruszasz się po drogach rowerem i chcesz zwiększyć poczucie bezpieczeństwa, sprawdź ubezpieczenie OC dla Ekocyklistów, które w LINK4 jest dostępne wraz z OC komunikacyjnym. Pokrywa ono szkody rzeczowe spowodowane przez rowerzystę (np. uszkodzenie pojazdu), a także szkody osobowe – gdy osoba trzecia dozna uszczerbku na zdrowiu z Twojej winy. Ubezpieczenie obejmuje takie szkody jak zarysowanie pojazdu, uszkodzenie obiektu małej architektury miejskiej czy potrącenie pieszego. 

Ubezpieczenie OC dla Ekocyklistów nie jest przypisane do konkretnego jednośladu, lecz do osoby. Możesz zatem przemieszczać się dowolnym rowerem czy hulajnogą elektryczną (o maksymalnej prędkości 25 km/h) na terenie całej Europy.

Sprawdź ofertę LINK4. Na naszej stronie internetowej znajdziesz kalkulator, który pomoże Ci łatwo obliczyć cenę ubezpieczenia swojego pojazdu.

Możesz także skontaktować się z doradcą pod numerem 22 444 44 23 lub porozmawiać z agentem współpracującym z LINK4.

Szczegółowe informacje o produktach, limitach i wyłączeniach, a także OWU dostępne są na stronie www.link4.pl.

Buspasy pełnią niezwykle ważną funkcję w organizacji ruchu miejskiego, szczególnie w dużych miastach. Poprawiają płynność transportu publicznego, a w efekcie umożliwiają szybszy przejazd autobusów oraz innych pojazdów, np. taksówek czy samochodów elektrycznych.

Korzystanie z buspasów wspiera efektywność komunikacji miejskiej oraz poprawia bezpieczeństwo na drogach, jednak tylko w sytuacji, gdy kierowcy stosują się do obowiązujących przepisów. Warto pamiętać, że nieprzestrzeganie przepisów dotyczących jazdy po buspasie grozi otrzymaniem mandatu i punktów karnych.

Czy rowery mogą jeździć buspasem?

Docelowo buspasy to wydzielone pasy ruchu dla autobusów, ale w określonych przypadkach rowerzyści także mają przywilej poruszania się buspasem. Warunkiem jest obecność sygnałów drogowych wskazujących na taką możliwość, czyli obecność znaku D-11 z symbolem.

Jeżeli na znaku D-11 (początek pasa ruchu dla autobusów) znajduje się symbol roweru, oznacza to, że mogą one jeździć tym odcinkiem drogi. W przypadku braku takiej adnotacji poruszanie się tym środkiem transportu jest zabronione.

Czy taksówki mają prawo korzystać z buspasa?

Taksówki mają prawo korzystać z buspasa tylko w przypadku, kiedy zezwala na to znak informacyjny D-11. Jeśli na znaku D-11 widnieje napis TAXI, wówczas pojazd ten ma prawo poruszać się buspasem.

Należy jednak zaznaczyć, że zasady poruszania się wspomnianym środkiem transportu po wyznaczonym pasie mogą zależeć od lokalnych przepisów, wprowadzonych przez zarządcę drogi. W takiej sytuacji warunkiem przemieszczania się buspasem może być obecność pasażera w pojeździe.

Jeśli natomiast taksówka jest samochodem elektrycznym, ma prawo poruszać się buspasem bez spełnienia dodatkowych wymagań.

Jakie pojazdy mogą poruszać się po buspasie poza autobusami?

Wydzielone pasy przeznaczone są dla autobusów, trolejbusów, innych pojazdów kursujących na stałych liniach oraz aut elektrycznych. Natomiast zarządca drogi może wprowadzić własne przepisy, które zezwolą na poruszanie się nimi przez inne środki transportu: taksówki, motocykle lub rowery. Możliwość poruszania się po buspasie przez ww. pojazdy musi być oznaczona za pomocą konkretnych symboli na znakach D-11 i D-12.

Co zrobić, gdy muszę wjechać na buspas, aby skręcić w lewo?

Przepisy drogowe dopuszczają możliwość wjazdu na buspas w przypadku zamiaru skrętu w lewo, jednak tylko pod warunkiem, jeśli kierujący pojazdem nie łamie w tym momencie innych przepisów, np. nie przekracza linii ciągłej lub nie stwarza realnego zagrożenia w ruchu.

Jakie kary grożą za nielegalne korzystanie z buspasa?

Zgodnie z obowiązującym taryfikatorem mandatów, za nielegalne korzystanie z buspasa grozi grzywna w postaci mandatu karnego w wysokości 100 złotych oraz 1 punkt karny. Należy jednak pamiętać, że kary grzywien oraz punktów karnych sumują się, jeśli w parze z nielegalną jazdą po buspasie zostaną złamane inne przepisy, np. kierujący przekroczy linię ciągłą lub spowoduje zagrożenie w bezpieczeństwie na drodze.